Αφιέρωμα Εξάρχεια
02/11/2015 | 15:28 | Κείμενο: Αγαθή Κάτσια, Μαντώ Βλάχου, Μαριάννα Παπαγεωργίου | Τεύχος 28_
Οι άνθρωποι φτιάχνουν τις γειτονιές τους και οι γειτονιές τους ανθρώπους τους. Στα Εξάρχεια κουβέντα στην κουβέντα, μέρα στη μέρα οι άνθρωποι πλέκουν τα βήματά τους γύρω από σπίτια και μαγαζιά, κι αυτά παίρνουν κάτι από τις ιστορίες των περαστικών και τα μεταλαμπαδεύουν στη μεγάλη Ιστορία. Αν θέλεις να ψάξεις βαθιά μέσα στον χρόνο, σκάβεις τη γη και αποκαλύπτεις τα στρώματα των πετρωμάτων: παλαιολιθικά, μεσολιθικά, νεολιθικά. Αν όμως ψάχνεις για γεγονότα πιο πρόσφατα; Τότε πρέπει να σκάψεις πίσω στα λόγια, στις ταμπέλες των δρόμων και τα σπίτια, στους μαγαζάτορες και τους θαμώνες. Τα πρόσφατα πετρώματα εκεί θα τα ξεχωρίσεις. Η νέα ιστορία είναι κράμα από πολύτιμους λίθους, πέτρες αιχμηρές και βοτσαλάκια, ανακατεμένα όλα στη σκόνη των σοκακιών.
Μια γειτονιά σμιλεμένη από τους ανθρώπους της, ορισμένη από τα ήθη τους όσο καμία άλλη στέκει δίπλα στο κέντρο και ρίχνει κριτικές ματιές στα τεκταινόμενα του κεντρικού άξονα. Μια γειτονιά με στρώσεις κοινωνικές και πολιτικές περισσότερες απ' ότι οι φλέβες του λατομείου στον λόφο του Στρέφη. Μόνο που δεν λέγεται Στρέφη. Αγχεσμός λέγεται. Και τα Εξάρχεια, λέγονται Νεάπολη. Και η Μπενάκη είναι η οδός Προαστίου. Γιατί κάποτε 20 λεπτά πέρα από την Ομόνοια το μόνο που υπήρχε ήταν εξοχή. Τότε κάρα διέσχιζαν την Ακαδημίας και τα Εξάρχεια ήταν γεμάτα με πιθαράδικα που ζούσαν από το λατομείο του λόφου. Το φημισμένο όνομα τους το πήραν (τί τραγική ειρωνεία! ) από έναν αστό: έναν έμπορο που διατηρούσε μεγάλο κατάστημα στη Θεμιστοκλέους. Ο περασμένος αιώνας μπήκε καλπάζοντας και μετέτρεψε την περιοχή σε καταφύγιο φοιτητών και λογίων οπότε και αναπόφευκτα σε χώρο ζυμώσεων και συγκρούσεων. Τα Δεκεμβριανά χώρισαν τα Εξάρχεια στα δυο και η μεταπολίτευση τα συσπείρωσε εναντίον του καθεστώτος. Σήμερα παραμένουν συσπειρωμένα και εξοργισμένα, -εν βρασμώ ψυχής θα έλεγαν οι δικαστικοί. Δίνουν τροφή και στέγη σε καλλιτέχνες, συγγραφείς και πολιτικούς. Είναι υποβαθμισμένα και βουτηγμένα στην κρίση. Είναι αυτοοργανωμένα και ετοιμοπόλεμα. Είναι αθηναϊκά και ταυτόχρονα μισούν τον μικροαστισμό. Στρώματα, στρώματα ιδεών, κτιρίων, γεγονότων, ανθρώπων αφήνουν σημάδια σε όλες τις γωνίες και δεν ξέρεις από πού να ξεκινήσεις να ξετυλίγεις το νήμα της Αριάδνης. Σε μια βόλτα τί να προλάβεις να δεις και να ακούσεις; Τα Εξάρχεια θέλουν σελίδες πολλές δικές τους και πάλι θα υπάρχει μια πόρτα που κρύβει μια ιστορία, μια πλατεΐτσα που έχει το κλειδί για ένα μυστήριο. Πάω να βουτήξω στο «άβατό» τους. Θα τα πούμε στους δρόμους!
Μια γειτονιά σμιλεμένη από τους ανθρώπους της, ορισμένη από τα ήθη τους όσο καμία άλλη στέκει δίπλα στο κέντρο και ρίχνει κριτικές ματιές στα τεκταινόμενα του κεντρικού άξονα. Μια γειτονιά με στρώσεις κοινωνικές και πολιτικές περισσότερες απ' ότι οι φλέβες του λατομείου στον λόφο του Στρέφη. Μόνο που δεν λέγεται Στρέφη. Αγχεσμός λέγεται. Και τα Εξάρχεια, λέγονται Νεάπολη. Και η Μπενάκη είναι η οδός Προαστίου. Γιατί κάποτε 20 λεπτά πέρα από την Ομόνοια το μόνο που υπήρχε ήταν εξοχή. Τότε κάρα διέσχιζαν την Ακαδημίας και τα Εξάρχεια ήταν γεμάτα με πιθαράδικα που ζούσαν από το λατομείο του λόφου. Το φημισμένο όνομα τους το πήραν (τί τραγική ειρωνεία! ) από έναν αστό: έναν έμπορο που διατηρούσε μεγάλο κατάστημα στη Θεμιστοκλέους. Ο περασμένος αιώνας μπήκε καλπάζοντας και μετέτρεψε την περιοχή σε καταφύγιο φοιτητών και λογίων οπότε και αναπόφευκτα σε χώρο ζυμώσεων και συγκρούσεων. Τα Δεκεμβριανά χώρισαν τα Εξάρχεια στα δυο και η μεταπολίτευση τα συσπείρωσε εναντίον του καθεστώτος. Σήμερα παραμένουν συσπειρωμένα και εξοργισμένα, -εν βρασμώ ψυχής θα έλεγαν οι δικαστικοί. Δίνουν τροφή και στέγη σε καλλιτέχνες, συγγραφείς και πολιτικούς. Είναι υποβαθμισμένα και βουτηγμένα στην κρίση. Είναι αυτοοργανωμένα και ετοιμοπόλεμα. Είναι αθηναϊκά και ταυτόχρονα μισούν τον μικροαστισμό. Στρώματα, στρώματα ιδεών, κτιρίων, γεγονότων, ανθρώπων αφήνουν σημάδια σε όλες τις γωνίες και δεν ξέρεις από πού να ξεκινήσεις να ξετυλίγεις το νήμα της Αριάδνης. Σε μια βόλτα τί να προλάβεις να δεις και να ακούσεις; Τα Εξάρχεια θέλουν σελίδες πολλές δικές τους και πάλι θα υπάρχει μια πόρτα που κρύβει μια ιστορία, μια πλατεΐτσα που έχει το κλειδί για ένα μυστήριο. Πάω να βουτήξω στο «άβατό» τους. Θα τα πούμε στους δρόμους!
ΈΡΓΑ
και ημέρες...
Το αφιέρωμα αυτό δεν θα υπήρχε χωρίς τις φωνές που μας μίλησαν για τον αγαπημένο τους τόπο:
Φοβερέ Χαράλαμπε Μπαλτά και αγαπητέ Δημήτρη Ρόκκο, σας ευχαριστούμε από καρδιάς.
Φοβερέ Χαράλαμπε Μπαλτά και αγαπητέ Δημήτρη Ρόκκο, σας ευχαριστούμε από καρδιάς.
|
->Πριν το ’50 η εμφάνιση
ενός αυτοκινήτου είναι μεγάλο γεγονός για τα πιτσιρίκια, που είχαν αποκλειστική κυριαρχία στους δρόμους. Το τόπι μπαίνει στην άκρη και παρακολουθούν εκστατικά το αυτοκινούμενο θαύμα. |
-> Κατά τη διάρκεια της
Κατοχής τα παιδιά τρέμουν την τρελή των Εξαρχείων- την κυρά Αυγούστα. Περιπλανιέται λένε με ανακατωμένα μαλλιά και ψελλίζει ακατανόητες λέξεις. Το 1943 εξαφανίστηκε από τη γειτονιά. Εκτελέστηκε γιατί περιέθαλπε Άγγλους και Έλληνες αντιστασιακούς όπως αποκαλύπτεται. Στη θέση του σπιτιού της θα βρεις σήμερα την ταβέρνα Ροζαλία, που φέρει το αντιστασιακό ψευδώνυμο της κυρά-Αυγούστας. |
-> Στη Στοά Φέξη λειτουργεί
η Λέλα Καραγιάννη το αρωματοπωλείο της, από που στέλνει μηνύματα στη Μέση Ανατολή. Η οργάνωση που έστησε, η «Μπουμπουλίνα», ήταν από τις πιο ενεργητικές προσπάθειες κατά την αντίσταση. Τα παιδιά της στις μαρτυρίες τους περιγράφουν πως μετέφεραν όπλα και πολεμοφόδια, αλλά και πως συλλήφθηκαν και βασανίστηκαν μαζί με τη μητέρα τους. |
-> Δυο 15χρονοι με 20
χρόνια διαφορά, στιγματίζουν για πάντα τους δρόμους της συνοικίας. Οι δολοφονίες Καλτεζά και Γρηγορόπουλου παραμένουν βαθιά εντυπωμένες στους δρόμους και τις συνειδήσεις των Εξαρχείων. |
|
-> «Στο τέλος μιλάει το πανί»
είχε πει κάποτε ο Φιλοποιμήν Φίνος. Για τα Εξάρχεια το πανί έχει να πει πολλά: από το στούντιο της Φίνος Φιλμ στην Στουρνάρα, τα σινεμά της γειτονιάς, τις ταινίες που γυρίζονται στα χώματα τους («Κυριακάτικο ξύπνημα» , «Στέλλα») ως τον «δράκουλα» του Ζερβού και τις κινηματογραφικές απόπειρες των παιδιών του Βούλγαρη (με αποκορύφωμα το «Συγχαρητήρια στους αισιόδοξους;» που αποτελεί κυριολεκτικά ωδή στο εξαρχειώτικο lifestyle). |
-> Η γνωστή ταβέρνα του Μπάρμπα-Γιάννη φιλοξένησε την αρχή πολλών πρωτοβουλιών και ζυμώσεων της μεταπολίτευσης. Επίσης έφτιαχνε εκπληκτικά καφεδάκια, όσο ήταν ζεστά. Κρύα πάλι, δεν τρογώντουσαν. |
-> Εναλλακτικά πριν υπάρξει καν το εναλλακτικό, τα Εξάρχεια δάνεισαν τα εδάφη τους και στους ροκομεταλάδες και το σινάφι τους. Εκεί βρίσκεις τα δισκοπωλεία τους, τα ρουχάδικα τους, το «An club» τους. Θες να βάψεις τα μαλλιά σου σε όλες τις αποχρώσεις του ουράνιου τόξου; Ξέρεις που θα βρεις το κατάλληλο «χρωματοπωλείο».
|
-> Αν ο ψηφιακός τύπος
είναι συνέχεια του αναλογικού, μπορούμε να θεωρήσουμε ότι τα Εξάρχεια παραμένουν καλά δικτυωμένα. Τα πρωτοποριακά τυπογραφεία τους, οι εκδόσεις και τα βιβλιοπωλεία έδωσαν πνοή και στα καταστήματα των σύγχρονων τεχνολογικών θαυμάτων. Η δεξιά πλευρά του Πολυτεχνείου, (βλ. Στουρνάρη και πέριξ), αποτελεί παράδεισο για τον μέσο κομπιουτεράκια. |
-> Οδός Οικονόμου: Στα 1905 ο Νουμάς, το σημαντικότερο περιοδικό έντυπο του κινήματος του δημοτικισμού, προκηρύσσει διαγωνισμό για τη συγγραφή αναγνωσματαρίου. Οι προδιαγραφές του είναι πολύ συγκεκριμένες: «να γραφή ένα αναγνωσματάριο ανθρωπινό και ρωμαίικο, όχι με ια, με ρις, με ους και κάθε άλλη τέτοια αηδία, μα με λέξες που να τις ακούη το παιδί κάθε ώρα και στιγμή σπίτι του, αφού σήμερα με κείνα πούχουνε στα σχολειά μας, το Ρωμιόπουλο παίρνοντας το πρώτο βιβλίο στα χέρια του Θα πρωτοσυλλαβίση μια ψεύτικη λέξη που δε Θα τηνε μεταχειριστή στην κουβέντα του ποτέ - μ' άλλα λόγια με την πρώτη λέξη που Θα συλλαβίση, Θα πη και την πρώτη του ψευτιά».
ΉΞΕΡΕΣ ΟΤΙ...
|
Ηξερες Οτι...
Στις 20 Σεπτεμβρίου του 1942 η Ιουλία Μπίμπα, ο Κώστας Περρίκος, ο Σπύρος Γαλάτης και ο Αντώνης Μυτιληναίος ανατινάζουν τα γραφεία της ΕΣΠΟ, της ελληνικής ναζιστικής οργάνωσης στη Γλάδστωνος. Ήταν ένα από σπουδαιότερα σαμποτάζ που πραγματοποιηθήκαν στην τότε κατεχόμενη Ευρώπη. Αφού προδίδονται, Ο Περρίκος και η Μπίμπα εκτελούνται. Ηξερες Οτι...
Το πρώτο τανκ εμφανίζεται στο Πολυτεχνείο στα Δεκεμβριανά, πολύ νωρίτερα από τα περιστατικά της 17 Νοέμβρη. Τα μικρά αγγλικά Sherman αλωνίζουν την πόλη και χωρούν ακόμα και στα μικρά σοκάκια των Εξαρχείων. |
Ηξερες Οτι...
Ο Άσιμος, η Γώγου και ο Σιδηρόπουλος υπήρξαν αμφιλεγόμενες και εμβληματικές φιγούρες της πόλης. Οι κασέτες τους αντιγράφονταν και κυκλοφόρησαν παράνομα από χέρι σε χέρι. Ηξερες Οτι...
Θεμιστοκλέους και Γαμβέτα: Πάνω από εκεί που σήμερα βρίσκεται μια πολύχρωμη καφετέρια κάποτε λειτουργούν οι γυναικείες φυλακές όπου καταλήγουν τις γυναίκες των αντιστασιακών. Το παράθυρό τους βλέπει στον Λυκαβηττό. |
Ηξερες Οτι...
Κεντρικός άξονας των πρώτων πορειών διαμαρτυριών αποτελεί η Σόλωνας και όχι η Πανεπιστημίου. Οι φοιτητές διαμαρτύρονται για τη μετάφραση του Ευαγγελίου στη δημοτική, μέσα στο πνεύμα του συντηρητικού φοιτητικού κινήματος της εποχής Ηξερες Οτι...
Υπήρχε λένε ένας τύπος τα Εξάρχεια του ‘80, που κήρυττε τον λόγο του Χριστού. Όταν άκουγε καυγάδες στην πλατεία, κατέβαινε και χώριζε τους διαπλεκόμενους. |
Με τα μάτια των παιδιών
Κάποιοι αναπολούν το παρελθόν στα καφενεία και κάποιοι αγωνίζονται στην πλατεία για το δικό τους όραμα του μέλλοντος. Άλλοι πάλι, απλά ζουν το σήμερα. Το σχολείο, την μπάλα, τις φιλίες και τους καυγάδες τους, τα νέα στην τηλεόραση και τις φωνές από τα επεισόδια. Και όμως οι δρόμοι πολύ σύντομα θα ανήκουν σε αυτούς.
Τα παιδιά των Εξαρχείων φτιάχνουν ένα παζλ από ζωντανές, αληθινές ματιές στην πόλη μέσα από την εφημερίδα του 35ου ολοήμερου δημοτικού σχολείου: «Οι φιλίες των παιδιών». Οι σελίδες της αποκαλύπτουν όλα όσα χρειάζεται ένας γενναίος πρωτοπόρος για την ανακάλυψη της γειτονιάς, των ανθρώπων και του κόσμου που ξετυλίγεται μπροστά του.
Τα παιδιά των Εξαρχείων φτιάχνουν ένα παζλ από ζωντανές, αληθινές ματιές στην πόλη μέσα από την εφημερίδα του 35ου ολοήμερου δημοτικού σχολείου: «Οι φιλίες των παιδιών». Οι σελίδες της αποκαλύπτουν όλα όσα χρειάζεται ένας γενναίος πρωτοπόρος για την ανακάλυψη της γειτονιάς, των ανθρώπων και του κόσμου που ξετυλίγεται μπροστά του.
- Exarchia
No foXes in the park
Apples they sell in shops
Riding bikes in the streets
Cat and dogs walk in the square
Haberdashers*
I have flowers in my balcony
And many markets near
*(haberdashers = μικρό μαγαζί που πουλάει κεντήματα,κλωστές κ.ά.)
Αλεξάνδρα Μιχαήλ
- Οι σκελετοί
Εκεί κατοικούσαν όλα τα ζόμπι, όλοι οι σκελετοί και όλοι οι βρικόλακες. Μετά αυτός που είχε το μαγικό σπρέι έφτιαξε έναν στρατό με μάγους σκελετούς που ήταν καλοί. Έτσι οι μάγοι έδωσαν πίσω την πόλη στους ανθρώπους και έζησαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα.
Κώστας Τέρεχ
- Οι πόρτες του σχολείου μας
Άρους Χέντα
- Πηγαίνοντας στο πάρκο τις πρώτες μέρες
Να κι ένα ποίημα για το πάρκο:
«Πάρκο ωραίο με λουλούδια
με δεντράκια σαν κεράκια
απαλά και τρυφερά.
Φυσάει ο αέρας τα φυλλαράκια σας
Γλυκά και φοβερά
Μικρά και μεγάλα
Χοντρά και λεπτά
Ωραία και λαμπερά.
Πάρκο ωραίο, οι άνθρωποι σε χαιρετούν!»
Ανγκέλικα Καργκούλεβιτς, Ευανθία Παντελή
Τζούλια Μάλικ, Άρους Χέντα, Ορέστης Μαρτίνι
- Λίγα λόγια για την ιστορία του σχολείου και της γειτονιάς
Μένω στην οδό Αραχώβης που βρίσκεται στα Εξάρχεια. Είναι μια μεγάλη πολυκατοικία με πολλά διαμερίσματα.
Η γειτονιά μου είναι ωραία και έχει πλατείες, δέντρα, εστιατόρια, μαγαζιά και βιβλιοπωλεία.
Το σχολείο μου είναι ωραίο και αρκετά κοντά στο σπίτι μου. Έχει αυλή, λουλούδια, δέντρα και παίζουνε οι μαθητές και οι μαθήτριες. Για να βγω τη νύχτα μόνη μου νιώθω ένα φόβο. Όταν βγαίνουν οι κουκουλοφόροι στα Εξάρχεια και κάνουν φασαρίες όλος ο κόσμος νιώθει τρόμο. Νιώθω πολλή αγάπη για τον αδερφό μου που είναι μικρός. Ζω με την ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο. Όταν βλέπω τον μπαμπά να δουλεύει κάθε μέρα είμαι πολύ χαρούμενη.
Τζούλια Μάλικ
- Ο μικρός Αλέξης
Λυπάμαι πολύ.
Όταν ο αστυνόμος σκότωσε τον Αλέξη άρχισε ο πόλεμος με τα μαγαζιά. Η αστυνομία προσπάθησε να νικήσει.
Όμως, όλοι έχουμε δικαίωμα στη ζωή!
Καλό ταξίδι στον Αλέξη και να μας προσέχει από εκεί που είναι!
Ανγκέλικα Καργκούλεβιτς, Ευανθία Παντελή
Άρους Χέντα, Ορέστης Μαρτίνι
- Γίνομαι συγγραφέας!
Ο κύριος Αντώνης που έχει το βιβλιοπωλείο αγαπά πολύ τη δουλειά του. Όλη μέρα διαβάζει και ξέρει τι έχει το κάθε βιβλίο. Μπορώ με τις ώρες να χαζεύω τα βιβλία και τις εικόνες τους. Πού ξέρεις, μπορεί κάποτε να μπορώ να γίνω και εγώ συγγραφέας που θα διαβάζουν τα βιβλία μου.
Αγγελική Κωστοπούλου
- Ο λόφος του Στρέφη
Χριστιάννα Σεχάι
- Μες το Μουσείο θέλω να μπω...
Κώστας Τέρεχ
- Η Σοφία Βέμπο στη Στουρνάρη
Ρομίνα Λεκγεγκάι
- Το σπίτι του ποιητή Ναπολέοντα Λαπαθιώτη
Ελπίδα Κωστοπούλου
- Ο λόφος του Στρέφη
Μάθιου Ντε Λα Κρουζ
μου αρέσει / δεν μου αρέσει
Όλα τα πράγματα έχουν την θετική και την αρνητική τους πλευρά. Φίλοι μας είπαν... “Προσέξτε πώς θα τα γράψετε.” Δεν ξέρω πως μπορώ να γράψω το πόσο μ’ αρέσει το άρωμα ζωής που υπάρχει στους πεζόδρομους και στα στενά. Και ξέρω πως κάποιοι θα στραβομουτσουνιάσουν και θα μου πουν “Καλά την βρωμιά δεν την βλέπεις; Ποιό άρωμα ρε φίλε;” Δεν ξέρω πως μπορώ να γράψω για τον εκνευρισμό μου όταν από το πουθενά τρόλεϊ αδειάζουν και καίγονται πάνω στην Πατησίων. Και ξέρω πως κάποιοι μπορεί να τσαντιστούν και να μου πουν “Τ θέλεις ρε φιλαράκι τώρα; Με το κράτος είσαι;” Εμένα απλά μ’ αρέσουν και δε μ’ αρέσουν πράγματα. Και έχω το δικαίωμα να τα γράφω. Προτιμώ τα Εξάρχεια που μου δίνουν τόσα θετικά και αρνητικά στοιχεία παρά άλλες περιοχές που με κάνουν να βαριέμαι...
+ μου αρέσει |
- δεν μου αρέσει |
|
Την αλληλεγγύη
Τις συναυλίες Τα τυπογραφεία Τα ταβερνάκια Τις οργανωμένες δράσεις Αυτούς που διαφωνούν Αυτούς που συμφωνούν Αυτούς που συμφωνούν πως διαφωνούν Τα παλιά μαγαζάκια Την αρχιτεκτονική Το φοιτηταριό Την κοινωνική οικονομία Την ελευθερία Τα φρικιά Τους φιλοσόφους Τους βέρους Εξαρχειώτες Τους άλλους πολιτισμούς Τη γειτονιά Τα θέατρα Τις μικρές επιχειρήσεις Τους κινηματογράφους Τις ιστορίες από παλιά Τα συνθήματα στους τοίχους Τον λόφο Τους πεζόδρομους Τα γκράφιτι Τις νεραντζιές |
Το οργανωμένο έγκλημα
Τα ναρκωτικά Τους επαναστάτες της μιας βραδιάς Τους τσαμπουκάδες από τα Β.Π. Τους δογματικούς Τους κλειδαμπαρωμένους Τους τεμπέληδες Τους δήθεν λόγιους Την υποβάθμιση Τον νερατζοπόλεμο Τη φεουδαρχία Τα διατηρητέα που γκρεμίζονται Τη μυρωδιά καμένου πλαστικού Τον φόβο Την εμπορευματοποίηση Την απομόνωση Το λίγο πράσινο Τα ίδια και τα ίδια Τα κλειστά μαγαζιά Τις μουτζούρες στους τοίχους Τη βία Την άγνοια Τον αστικό μύθο Τον λιγοστό χώρο Τη λήθη του παρελθόντος Την απόρριψη του παρόντος Την έλλειψη μέλλοντος |
Εξάρχεια εξαγωγής
μια γύρα στα αποκλίνοντα
και συγκλίνοντα σοκάκια του κόσμου
Εκείνα που ορίζουν μια συνοικία είναι πολλά, και ενώ η ιστορία δεν α-ντιγράφεται από τόπο σε τόπο, με τρόπο παράδοξο σε κάθε μεγάλη πόλη υπάρχει μια γειτονιά πολύ διαφορετική. Μαχητική ίσως, ίσως παμπάλαια, ίσως κοσμοπολίτικη. Είτε μιλάμε για μουσεία -καταλήψεις στην Αγία Πετρούπολη, είτε για πλατείες στην Κωνσταντινούπολη, είτε για εναλλακτική οικονομία στο Κρόιτσμπεργκ του Βερολίνου, η φωνή που αναδύεται είναι η ίδια. Ακόμα και όταν δε μοιάζουν σε τίποτα μεταξύ τους, αυτές οι γειτονιές έχουν βαθιά συγγένεια. Υπήρξαν τόποι συγκρούσεων, κοιτίδες νέων ιδεών, κατοικήθηκαν από κάθε καρυδιάς καρύδι και αναπτύχθηκαν σε ιδιόμορφα μωσαϊκά ανάμεσα στα καλογυαλισμένα πλακάκια της πόλης τους.
Πέρα - το Σταυροδρόμι της Πόλης
Το Μπέγιογλου ή Πέρα είναι μια συνοικία της Κωνσταντινούπολης με ιστορία που τραβάει από τις πρώτες βυζαντινές αποικίες στην περιοχή. Τον Μεσαίωνα υπήρξε έδρα των Ενετών και στα νεότερα χρόνια φιλοξένησε τις πρεσβείες πολλών και διαφορετικών χωρών. Καθολικές και ορθόδοξες εκκλησίες, συναγωγές και ψηλά νεοκλασικά που στέγαζαν Λύκεια και Παρθεναγωγεία κοσμούσαν την “Πέρα” πλευρά του Κεράτιου κόλπου (εξ’ ου και το όνομα της συνοικίας). Πολλοί Έλληνες διατηρούσαν επιχειρήσεις στην περιοχή, ενώ ήταν γνωστή για μια από τις ισχυρότερες ορθόδοξες κοινότητες της Πόλης. Όλα αυτά μέχρι τα Σεπτεμβριανά του 1955, όταν η πολιτική του Ατατούρκ οδήγησε τους μουσουλμάνους οπαδούς των Νεότουρκων να καταστρέψουν και να λεηλατήσουν όλες τις επιχειρήσεις των μη μουσουλμάνων. Ο Ελληνικός πληθυσμός συρρικνώθηκε και η περιοχή υποβαθμίστηκε για 30 χρόνια. Στα τέλη του 20ου αιώνα, με επενδύσεις από το εξωτερικό αναστηλώθηκαν πολλά από τα ε-γκαταλειμμένα κτίρια και άρχισε να επιστρέφει στην παλιά της αίγλη, με τα νεοκλασικά να στεγάζουν τώρα μουσεία και ξενοδοχεία, τα σοκάκια να προσελκύουν πιο μποέμ προσωπικότητες και κοσμογυρισμένους τύπους, ενώ τα καταστήματα διαμορφώνονται σε σπάνια βιβλιοπωλεία ή παλαιοπωλεία. Η περιοχή απέδειξε τον πολυπολιτισμικό της χαρακτήρα το 2013 στις ταραχές της πλατείας Ταξίμ , όταν ξέσπασαν διαδηλώσεις και καταλήψεις από κινήματα αναρχικών, εθνικιστών, Κούρδων ακόμα και ποδοσφαιρόφιλων. Τα κινήματα κατασκήνωσαν επάνω στην πλατεία στήνοντας σκηνές το δίπλα στο άλλο και οργανώνοντας τεράστιο πλήθος κόσμου. Το κοινό αίτημα ήταν η διατήρηση του πάρκου Γκέζι της πλατείας και η διαμαρτυρία απέναντι στη βία και την καταστολή των δυνάμεων ασφαλείας, που συγκρούστηκαν ανελέητα με τους διαδηλωτές. Η ενότητα και συνεργασία τους παρά το διαφορετικό προφίλ των ομάδων έδωσε σε όλο τον κόσμο ένα προς μίμηση παράδειγμα ακτιβισμού.
Fitzroy - Το κοινωνικό εργαστήρι της Μελβούρνης
Στη μακρινή Μελβούρνη, μια οικιστική ζώνη για τους εργάτες βρίσκεται εδώ και έναν αιώνα στην αιχμή της κοινωνικής πολιτικής. Στη δεκαετία του 1920 ένας κληρικός που εγκαταστάθηκε στην περιοχή με ιδιαίτερα εκφρασμένο αίσθημα δικαίου, άρχισε να μάχεται για τα δικαιώματα των πιο περιθωριακών και των πιο ευάλωτων. Είτε επρόκειτο για εξώσεις απόρων, είτε για δεντροφύτευση, είτε για λέσχες για τους ηλικιωμένους, ο πατέρας Tucker και η αδελφότητα που μετείχε ξεσήκωνε τους γείτονες και έβρισκε μια λύση. Καθώς τα χρόνια προχωρούσαν, τα προβλήματα πλήθαιναν και η αδελφότητα σκέφτηκε να παραχωρήσει χώρους για μικρότερες οργανώσεις που θα μπορούσαν να ασχοληθούν με πρωτοποριακά για την εποχή θέματα όπως η στέγαση, ο οικογενειακός προγραμματισμός, η νομική στήριξη ενώ διοργανώθηκε και μια συνεταιριστική τράπεζα. Όλο και περισσότεροι κάτοικοι έπαιρναν θέση και μετείχαν ενεργά στις πρωτοβουλίες της πόλης. Η μεταπολεμική κρίση έφερε μαζί της βία, ναρκωτικά και όλα τα σύγχρονα προβλήματα των μεγάλων πόλεων. Οι αδελφότητες και οι υπηρεσίες που παρείχαν συνέχισαν το έργο τους ακούραστες και τελικά κατάφεραν το ’70 να ξεκινήσει εισροή κατοίκων και να αναζωπυρωθεί η ζωή. Τότε αναγκάστηκαν να ξαναδώσουν μάχη, τώρα πια με τους επενδυτές που ήθελαν να αναγείρουν κολοσσούς στη θέση των ιστορικών κτιρίων. Κάποτε τα κατάφερναν και κάποτε όχι. Τελικά όμως δικαιώθηκαν γιατί
σήμερα το Fitzroy είναι ένας γραφικός εναλλακτικός τόπος. Τα εγκαταλειμμένα μαγαζιά και σπίτια έχουν γίνει γκαλερί τέχνης και βιβλιοπωλεία ενώ οι κάτοικοι είναι απένταροι φοιτητές μέχρι γνωστοί καλλιτέχνες, με μια ελαφρά κλίση προς την οικολογία και την κοινωνική οικονομία όλοι τους, παρακαταθήκη του πατέρα Tucker.
Gracia - το πολύχρωμο οχυρό της Βαρκελώνης
Ολόκληρη η πόλη της Βαρκελώνης θεωρείται υπόδειγμα των άκρο αριστερών τάσεων στην Ευρώπη. Ακόμα και αυτή όμως, έχει τη δική της γειτονιά των “ψαγμένων”. H παλιά πόλη, με τα στενά σοκάκια και τις μεσαιωνικές εκκλησίες, επιλέχτηκε τον 19ο αιώνα να φιλοξενήσει τα κύματα των εργατών που εισέρχονταν. Έτσι επεκτάθηκε γρήγορα με απλά οικοδομήματα, προσκαλώντας την εργατική τάξη να συνωστιστεί μέσα στον πρόσφατα διαμορφωμένο ιστό. Η βαριά βιομηχανία δεν την άγγιξε ποτέ όμως, ούτε οι μεγάλες πολυεθνικές. Στις αρχές του αιώνα οι δρόμοι της υποδέχθηκαν τυπογραφεία, έμπορους υφασμάτων, ξυλουργούς και τεχνίτες κάθε λογής. Ακόμα και σήμερα διατηρεί την κληρονομιά τους, με πολλά βιβλιοπωλεία, μαγαζάκια με χειροποίητα προϊόντα και υπαίθριες αγορές. Οι κοινωνικοί αγώνες της εργατικής τάξης δεν υποχώρησαν και αποτελεί κέντρο ριζοσπαστικών ιδεών και τάσεων ακόμα και μέχρι σήμερα. Στην Gracia θα βρεις τους πιο περίεργους τύπους που δεν μπόρεσαν να ταιριάξουν με άλλη γειτονιά ανακατεμένους με παλιούς λόγιους αλλά και με ’κείνους που κουράστηκαν από την εμπορευματοποίηση της πόλης. Πολλές πλατείες, μικρά ιδιόκτητα καφέ και μπαρ, προϊόντα “βιοτεχνίας” - artisanales όπως λένε, αυτοδιαχειριζόμενοι χώροι, εργαστήρια και καλλιτεχνικοί σύλλογοι κάθε πιθανής προέλευσης είναι τα χαρακτηριστικά σημάδια πως βρίσκεσαι όντως στην καρδιά της καταλανικής αυτοοργάνωσης. Τα συμβούλια της γειτονιάς συνεχίζουν να λειτουργούν και μάλιστα διοργανώνουν κάθε χρόνο τις γιορτές της Gracia, μια εντυπωσιακή αυτοχρηματοδοτούμενη σειρά εκδηλώσεων όπου σοκάκια γίνονται καμβάδες για τη φαντασία των κατοίκων και γεμίζουν μουσικούς, θεατρίνους και έκπληκτους επισκέπτες.
Το Μπέγιογλου ή Πέρα είναι μια συνοικία της Κωνσταντινούπολης με ιστορία που τραβάει από τις πρώτες βυζαντινές αποικίες στην περιοχή. Τον Μεσαίωνα υπήρξε έδρα των Ενετών και στα νεότερα χρόνια φιλοξένησε τις πρεσβείες πολλών και διαφορετικών χωρών. Καθολικές και ορθόδοξες εκκλησίες, συναγωγές και ψηλά νεοκλασικά που στέγαζαν Λύκεια και Παρθεναγωγεία κοσμούσαν την “Πέρα” πλευρά του Κεράτιου κόλπου (εξ’ ου και το όνομα της συνοικίας). Πολλοί Έλληνες διατηρούσαν επιχειρήσεις στην περιοχή, ενώ ήταν γνωστή για μια από τις ισχυρότερες ορθόδοξες κοινότητες της Πόλης. Όλα αυτά μέχρι τα Σεπτεμβριανά του 1955, όταν η πολιτική του Ατατούρκ οδήγησε τους μουσουλμάνους οπαδούς των Νεότουρκων να καταστρέψουν και να λεηλατήσουν όλες τις επιχειρήσεις των μη μουσουλμάνων. Ο Ελληνικός πληθυσμός συρρικνώθηκε και η περιοχή υποβαθμίστηκε για 30 χρόνια. Στα τέλη του 20ου αιώνα, με επενδύσεις από το εξωτερικό αναστηλώθηκαν πολλά από τα ε-γκαταλειμμένα κτίρια και άρχισε να επιστρέφει στην παλιά της αίγλη, με τα νεοκλασικά να στεγάζουν τώρα μουσεία και ξενοδοχεία, τα σοκάκια να προσελκύουν πιο μποέμ προσωπικότητες και κοσμογυρισμένους τύπους, ενώ τα καταστήματα διαμορφώνονται σε σπάνια βιβλιοπωλεία ή παλαιοπωλεία. Η περιοχή απέδειξε τον πολυπολιτισμικό της χαρακτήρα το 2013 στις ταραχές της πλατείας Ταξίμ , όταν ξέσπασαν διαδηλώσεις και καταλήψεις από κινήματα αναρχικών, εθνικιστών, Κούρδων ακόμα και ποδοσφαιρόφιλων. Τα κινήματα κατασκήνωσαν επάνω στην πλατεία στήνοντας σκηνές το δίπλα στο άλλο και οργανώνοντας τεράστιο πλήθος κόσμου. Το κοινό αίτημα ήταν η διατήρηση του πάρκου Γκέζι της πλατείας και η διαμαρτυρία απέναντι στη βία και την καταστολή των δυνάμεων ασφαλείας, που συγκρούστηκαν ανελέητα με τους διαδηλωτές. Η ενότητα και συνεργασία τους παρά το διαφορετικό προφίλ των ομάδων έδωσε σε όλο τον κόσμο ένα προς μίμηση παράδειγμα ακτιβισμού.
Fitzroy - Το κοινωνικό εργαστήρι της Μελβούρνης
Στη μακρινή Μελβούρνη, μια οικιστική ζώνη για τους εργάτες βρίσκεται εδώ και έναν αιώνα στην αιχμή της κοινωνικής πολιτικής. Στη δεκαετία του 1920 ένας κληρικός που εγκαταστάθηκε στην περιοχή με ιδιαίτερα εκφρασμένο αίσθημα δικαίου, άρχισε να μάχεται για τα δικαιώματα των πιο περιθωριακών και των πιο ευάλωτων. Είτε επρόκειτο για εξώσεις απόρων, είτε για δεντροφύτευση, είτε για λέσχες για τους ηλικιωμένους, ο πατέρας Tucker και η αδελφότητα που μετείχε ξεσήκωνε τους γείτονες και έβρισκε μια λύση. Καθώς τα χρόνια προχωρούσαν, τα προβλήματα πλήθαιναν και η αδελφότητα σκέφτηκε να παραχωρήσει χώρους για μικρότερες οργανώσεις που θα μπορούσαν να ασχοληθούν με πρωτοποριακά για την εποχή θέματα όπως η στέγαση, ο οικογενειακός προγραμματισμός, η νομική στήριξη ενώ διοργανώθηκε και μια συνεταιριστική τράπεζα. Όλο και περισσότεροι κάτοικοι έπαιρναν θέση και μετείχαν ενεργά στις πρωτοβουλίες της πόλης. Η μεταπολεμική κρίση έφερε μαζί της βία, ναρκωτικά και όλα τα σύγχρονα προβλήματα των μεγάλων πόλεων. Οι αδελφότητες και οι υπηρεσίες που παρείχαν συνέχισαν το έργο τους ακούραστες και τελικά κατάφεραν το ’70 να ξεκινήσει εισροή κατοίκων και να αναζωπυρωθεί η ζωή. Τότε αναγκάστηκαν να ξαναδώσουν μάχη, τώρα πια με τους επενδυτές που ήθελαν να αναγείρουν κολοσσούς στη θέση των ιστορικών κτιρίων. Κάποτε τα κατάφερναν και κάποτε όχι. Τελικά όμως δικαιώθηκαν γιατί
σήμερα το Fitzroy είναι ένας γραφικός εναλλακτικός τόπος. Τα εγκαταλειμμένα μαγαζιά και σπίτια έχουν γίνει γκαλερί τέχνης και βιβλιοπωλεία ενώ οι κάτοικοι είναι απένταροι φοιτητές μέχρι γνωστοί καλλιτέχνες, με μια ελαφρά κλίση προς την οικολογία και την κοινωνική οικονομία όλοι τους, παρακαταθήκη του πατέρα Tucker.
Gracia - το πολύχρωμο οχυρό της Βαρκελώνης
Ολόκληρη η πόλη της Βαρκελώνης θεωρείται υπόδειγμα των άκρο αριστερών τάσεων στην Ευρώπη. Ακόμα και αυτή όμως, έχει τη δική της γειτονιά των “ψαγμένων”. H παλιά πόλη, με τα στενά σοκάκια και τις μεσαιωνικές εκκλησίες, επιλέχτηκε τον 19ο αιώνα να φιλοξενήσει τα κύματα των εργατών που εισέρχονταν. Έτσι επεκτάθηκε γρήγορα με απλά οικοδομήματα, προσκαλώντας την εργατική τάξη να συνωστιστεί μέσα στον πρόσφατα διαμορφωμένο ιστό. Η βαριά βιομηχανία δεν την άγγιξε ποτέ όμως, ούτε οι μεγάλες πολυεθνικές. Στις αρχές του αιώνα οι δρόμοι της υποδέχθηκαν τυπογραφεία, έμπορους υφασμάτων, ξυλουργούς και τεχνίτες κάθε λογής. Ακόμα και σήμερα διατηρεί την κληρονομιά τους, με πολλά βιβλιοπωλεία, μαγαζάκια με χειροποίητα προϊόντα και υπαίθριες αγορές. Οι κοινωνικοί αγώνες της εργατικής τάξης δεν υποχώρησαν και αποτελεί κέντρο ριζοσπαστικών ιδεών και τάσεων ακόμα και μέχρι σήμερα. Στην Gracia θα βρεις τους πιο περίεργους τύπους που δεν μπόρεσαν να ταιριάξουν με άλλη γειτονιά ανακατεμένους με παλιούς λόγιους αλλά και με ’κείνους που κουράστηκαν από την εμπορευματοποίηση της πόλης. Πολλές πλατείες, μικρά ιδιόκτητα καφέ και μπαρ, προϊόντα “βιοτεχνίας” - artisanales όπως λένε, αυτοδιαχειριζόμενοι χώροι, εργαστήρια και καλλιτεχνικοί σύλλογοι κάθε πιθανής προέλευσης είναι τα χαρακτηριστικά σημάδια πως βρίσκεσαι όντως στην καρδιά της καταλανικής αυτοοργάνωσης. Τα συμβούλια της γειτονιάς συνεχίζουν να λειτουργούν και μάλιστα διοργανώνουν κάθε χρόνο τις γιορτές της Gracia, μια εντυπωσιακή αυτοχρηματοδοτούμενη σειρά εκδηλώσεων όπου σοκάκια γίνονται καμβάδες για τη φαντασία των κατοίκων και γεμίζουν μουσικούς, θεατρίνους και έκπληκτους επισκέπτες.
Παρακάτω σας παρουσιάζουμε τα αποτελέσματα της έρευνας
που διεξήχθη στο site μας, για την περιοχή των Εξαρχείων.
|
Θα μένατε στα Εξάρχεια;
Ναι - 73,1 % Όχι - 13,4 % Ίσως - 14,9 % |
Θεωρείτε τα Εξάρχεια επικίνδυνη περιοχή;
Πολύ - 1,5 % Λίγο - 38,8 % Καθόλου - 61,2 % |
Για ποιο λόγο, συχνάζετε στα Εξάρχεια;
Ψώνια - 5,9 % Πολιτιστικά Δρώμενα - 25,4 % Νυχτερινή Ζωή - 47,8 % Φαγητό - 19,4 % |
|
Για ποιο λόγο, θα επιλέγατε να μείνετε στα Εξάρχεια;
Έχει άρωμα ελευθερίας - 31,3 % Είναι κοντά στο κέντρο - 35,8 % Έχει πολλά στέκια - 25,4 % Είναι γειτονιά - 28,4 % Ποτέ δεν βαριέσαι - 14,9 % |
Ποια πιστεύετε είναι η κύρια αιτία, που υποβαθμίζει τα Εξάρχεια;
Εγκληματικότητα - 4,5 % Ναρκωτικά - 20,9 % Η βία της αστυνομίας - 29,8 % Επεισόδια - 22,4 % Μαφία - 16,4 % Καμία - 8,9 % |